CVET - DUHOVNO SREDIŠTE

"Mada svaki cvet ima i vlastiti simbol, cvet uopšte je simbol pasivnog principa. Cvetna čašica je, kao i pehar, stecište nebeske aktivnosti, čiji su simboli još i kiša i rosa. Osim toga, rast cveta iz zemlje i vode simbolizuje razvoj pojavnog sveta iz te iste pasivne materije.

Sveti Jovan od Krsta smatra da je cvet slika duševnih vrlina, a buket cveća slika duhovnog savršenstva. Za Novalisa (Hajnrih fon Ofterdingen) cvet je simbol ljubavi i sklada koji su vladali u praiskonskoj prirodi; cvet se poistovećuje sa sibolizmom detinjstva, a na određeni način i edenskog stanja.

Tantričko-taoistički simbolizam zlatnog cveta je simbol dostignuća nekog duhovnog stanja: procvat je rezultat unutrašnje alhemije, spoja suštine (jing) i daha (ki), vode i vatre. Cvet je jednak eliksiru života; cvetanje je povratak u centar, jednom, praiskonskom stanju.

U hinduističkom ritualu cvet (pušpa) odgovara elementu eteru.

Japanska veština aranžiranja cveća (ikebana), osim duhovne metode i stava, bitnih za nju, sadrži i poseban simbolizam. Cvet se smatra modelom razvitka pojavnog sveta, modelom razvitka spontane, neizveštačene, ali ipak savršene umetnosti; smatra se i znakom biljnog ciklusa, sažetim vidom životnog ciklusa i njegovog prolaznog značenja.

O cvetnom simbolizmu kod Kelta imamo tek nejasnu sliku. Postojao je, jer cveće ponekad ulazi u poređenje oblika i boja. Velška Blodeved i irska Blauvat nose ime cveta. Prva je stvorena vračanjem od brojnih cvetova i žena je boga Leva, ali ga je prevarila sa susednim vladarom. Druga je žena kralja sveta Kiroija, ali ga vara sa Kukulinom.

Izgleda da je cvet ovde simbol nestalnosti, ali ne prevrtljivoti svojstvene ženi, nego bitne neposrednosti ljudskog bića, prepuštenog neprekidnom razvoju, a posebno kratkotrajnosti lepote.

To je smisao korpe cveća kod Lan Cai Hoa, koji se sa njom često prikazuje kako bi se istakla njegova besmrtnost naspram prolazne kratkotrajnosti života, lepote i uživanja.

Kod Maja je cvet frandžipane simbol bluda. U skladu sa verovanjem u osnovnu hijerogamiju Sunce Mesec, on može predstavljati Sunce. Mada ima pet latica (lunarni broj), često se u njegovom znaku vide samo četiri, jer je to solarni broj.

U astečkoj civilizaciji baštensko cveće nije bilo samo ukras za uživanje bogova i ljudi, te izvor nadahnuća pesnicima i umetnicima, već je bilo obeležje brojnih hijeroglifa i faza kosmogonijske istorije. Alfonso Rejes opisao je prema meksičkim hijeroglifima i umetničkim delima simbolizam cveća: Istorijski period osvajanja Meksika tačno se poklapa sa cvetnom kišom koja je na kraju četvrtog komsogonijskog sunca pala ljudima na glave. Zemlja se osvećivala zbog ranije škrtosti, i ljudi su radujući se mahali barjacima. Na crtežima Codexa Vaticanusa predstavljena je trouglastim oblikom koji je ukrašen upletenim biljkama; boginja dopuštenih ljubavi, obešena na biljni venac, silazi na zemlju, a iznad nje se rasprskavaju semenke i prosipaju cveće i voće... Hijeroglifsko pismo nam pruža najviše i najrazličitije umetničke prikaze cveća. Cvet je bio jedan od dvadeset znakova dana, znak plemenitog i dragocenog, a predstavljao je i mirise i napitke. Pojavio se iz žrtvine krvi i krunisao hijeroglife molitve. U označavanju mesta smenjivale su se girlande, drvo i mage. Cvet je bio naslikan shematski, sveden na strogu simetriju, viđen čas iz profila, čas kroz usta krunice. I drvo se prikazivalo prema određenom sistemu: bilo kao deblo sa tri jednake grane koje su se završavale kitnjastim lišćem, bilo kao dva različita debla koja se simetrično granaju. U kamenim i glinenim skulpturama ima izdvojenih cvetova, bez listova i zrakastih plodova, koji su čas obeležje različitosti, čas ukras neke osobe, ili spoljni ukras neke posude (Meksičke vesti /Nouvelles de Mehique/).

Iz ovog teksta, kao i iz mnogih slika cveća kojima vrvi meksička umetnost, izgleda da je cveće iskazivalo krajnju raznolikost univerzuma, prosipanje i plemenitost božjih darova; ali taj veoma uopšteni simbolizam, ovde povezan sa pravilnim proticanjem vremena i sa kosmogonijskim dobrima: izražavao je posebne faze u odnosima među ljudima i bogovima. Cvet je bio mera tih odnosa.

Ako se cveće uporedi sa leptirima, tada ono, kao i leptiri, često predstavlja duše umrlih.

Grčko mitološko predanje kaže da je Had buduću kraljicu podzemnog sveta Persefonu oteo sa Sicilijanskih livada, dok se igrala sa drugaricama i brala cveće.

Cvet se često pojavljuje kao arhetipski lik duše, i kao duhovni centar. Njegovo značenje se utvrđuje prema bojama, koje otkrivaju usmerenje psihičkih težnji: žuto ima solarni simbolizam, crveno simbolizam krvi, plavo simbolizam sanjarske nestvarnosti. Ali nijanse psihizma variraju u beskraj.

I alegorijske upotrebe cveća su bezbrojne: cvetovi su među obeležjima proleća, zore, mladosti, govorništva, vrline, itd."


J.Chevalier - A.Gheerbrant, REČNIK SIMBOLA


Priredila: Nadica Janić