KVADRATURA KRUGA I KRUGOVANJE KVADRATA

"Mandala"
(kompjurerska grafika; 10 x 10 cm)
Autor: Nadica Janić

Krug je univerzalni znak u svim kulturama. Simbol je sunca i označava neprekidno kretanje, početak i kraj, zbog čega predstavlja savršenstvo. Štiti ono što je unutra od svakog zla i zato je prsten simbol večne ljubavi i zajednice, zalog vernosti. Svaki kružni oblik je potencijalni magični simbol, a naročito prsten, jer se može koristiti u magiji i često se nosi kao amajlija za sreću i zaštitu.

Kvadrat je povezan sa ženskim principom jer simbolizuje zemlju i običan svet. Kao geometrijsko telo predstavlja savršenu srazmeru, pa je simbol stabilnosti, nepromenljivosti i integracije, ali i mističnog sjedinjavanja četiri elementa. U njemu je sadržana i kvadratura kruga i krugovanje kvadrata, simbol je večite težnje alhemičara da se krug pretvori u kvadrat jednake površine. U hinduističkoj tradiciji ima istaknuto mesto među simbolima i arhetip je reda u svemiru, savršena mera za čoveka. Krug i kvadrat postavljeni jedan iznad drugog ukazuju na veze između nebeskog i zemaljskog, transcedentalnog i imanentnog.

U arhitekturi svih civilizacija krug je jedan od osnovnih elemenata kao magijsko-tehnička forma. Korišćen je kao nezamenljiva slika u gotovo svim ritualima osnivanja gradova. Kao najsavršeniji od svih oblika, krug je znak apsolutnog.

Kružno kretanje ukazuje na nepromenljivo, večno pa se krug može tretirati kao simbol vremena. Ples derviša je kružan i ima kosmičku simboliku. Mandale su energetske slike čije značenje na sanskritu znači celi svet ili magični krug, simbol Univerzuma i energije. Nalazimo ih u religiji, umetnosti i nauci. U tradiciji zenbudizma crteži koncentričnih krugova predstavljaju krajnju etapu unutrašnjeg usavršavanja i duhovnog sklada.

Kvadrat simbolizuje zemlju. Predstavlja antitezu transcedentalnog oličenom u krugu, sadrži pojam mirovanja. Kao simboličan element prisutan je u mnogim kulturama. Ukazuje na tetradu, na četiri strane sveta, četiri rajske reke, četiri godišnja doba, četiri mesečeve faze, četiri faze ljudskog života (rođenje, detinjstvo, odrastanje i smrt), prva četiri elementa (vatra, zemlja, vazduh, voda) i dr.

Svaka strana kvadrata simbolizuje aspekte za otvaranje svesti i inspiracije. Osnovno značenje ovog simbola uključuje stabilnost, strukturu, zajednicu, smer, pouzdanost i balans. Magični kvadrat naglašava potencijal i podstiče ravnotežu u svemu. Po kineskom verovanju, magični kvadrat predstavlja element zemlje i neba. Za razliku od kruga, kvadrat svojim pravim linijama daje osećaj fiksnosti i nepromenljivosti.

Odnos zemlja-nebo prikazan kroz kvadrat i krug prisutan je u vavilonskoj i islamskoj arhitekturi. U budizmu predstava kvadrata unutar kruga simbol je neraskidive veze između čoveka i božanskih sila. Taj odnos prepoznajemo i u istočnohrišćanskoj kultnoj građevini. Kupola kao glavna osobenost vizantijske arhitekture je slika neba koje se uzdiže iznad zemlje, kockastog prostora ispod nje.

Ideja kvadrat-krug je potpuno sprovedena u klasičnom sistemu srednjevizantijske arhitekture, kroz idealni arhitektonski sklop crkve - upisanog krsta u kvadratu sa kupolom. Primere nalazimo na tlu zemalja koje su pripadale tzv. Vizantijskom komonveltu kao što je slučaj sa srednjovekovnom Srbijom.

Izvor:

- Sajt RTS
- Sajt AstroFon 21
- Magazin “Magična zona”

Priredila: Nadica Janić

Veza blog: DUHOVNE PRASLIKE